Μέσα όμως από την πιο λεπτομερή ανάλυση των επεισοδίων αυτών αποδεικνύεται ότι δεν πρόκειται για πραγματικά επεισόδια ουρολοίμωξης. Η σύγχυση προκαλείται εδώ και πολύ καιρό από μία εύκολη χρήση του όρου "ουρολοίμωξη" σε οποιαδήποτε περίπτωση ανιχνευθεί κάποιο μικρόβιο στα ούρα. Η παρουσία μικροβίου όμως στα ούρα δεν θεωρείται ουρολοίμωξη. Άς τα πάρουμε από την αρχή:

• η παρουσία μικροβίου στα ούρα, η οποία δεν προκαλεί συμπτώματα αλλά ανιχνεύεται τυχαία ή στα πλαίσια ενοχλήσεων από τα έξω γεννητικά όργανα ονομάζεται μικροβιουρία. Δεν την αντιμετωπίζουμε φαρμακευτικά.
• οι ενοχλήσεις που εμφανίζονται στην ουροδόχο κύστη με πόνο ή βάρος ή ενοχλήσεις κατά την ούρηση (δυσουρία) σε συνδυασμό με συχνή ούρηση (συχνουρία) ανεξάρτητα από την παρουσία ή μη μικροβίου ονομάζονται κυστίτιδα και ουρηθρίτιδα αντίστοιχα. Αντιμετωπίζονται με ήπια αγωγή και τα συμπτώματα υποχωρούν σε λίγες ημέρες.

Φτάνουμε στην πραγματική ουρολοίμωξη η οποία έχει κάποια κριτήρια για να 'βαφτιστεί' έτσι. Τα κριτήρια αυτά είναι:

• υψηλός πυρετός
• ρίγος (κατά την άνοδο του πυρετού)
• πόνος στην νεφρική χώρα

Αυτό το τελευταίο είναι ένα πραγματικό επεισόδιο ουρολοίμωξης και πρέπει να αντιμετωπιστεί με την πλέον κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Το κατάλληλη δεν σημαίνει για εμάς ισχυρότερη. Σκοπός μας είναι να εξαλείψουμε το αίτιο χωρίς να καταναλώσουμε τα ισχυρότερα αντιβιοτικά που διαθέτουμε. Εάν λοιπόν δεν είχατε στο παρελθόν κάποιο επεισόδιο που να συνοδεύεται από τα 3 παραπάνω γνωρίσματα, τότε δεν είχατε ουρολοίμωξη.

Θα ρωτήσετε και σωστά τι διαφορά και τι σημασία έχει αυτή η διάκριση. Και όμως έχει γιατί όταν ένας άνθρωπος αναφέρει σε γιατρό 2 και παραπάνω περιστατικά ουρολοίμωξης τότε εκείνος είναι υποχρεωμένος να συστήσει πλήρη έλεγχο του ουροποιητικού συστήματος για να αποκλειστεί κάποια ανατομική ανωμαλία ή κάποια άλλη παθολογία που τα προκαλεί. Αυτό σημαίνει ταλαιπωρία για τον ασθενή. Βέβαια, μαθημένοι από την σύγχυση που επικρατεί με τον όρο ουρολοίμωξη, πάντοτε ρωτάμε εάν εμφανίστηκε πυρετός κλπ ώστε να διακρίνουμε το πραγματικό του περιστατικού και να δώσουμε τις απαραίτητες διευκρινίσεις.

Από τι προκαλείται η μικροβιουρία

Η μικροβιουρία (παρουσία μικροβίου στα ούρα χωρίς συμπτώματα) προκαλείται από την "έρπουσα" μετανάστευση μικροβίων από την περιοχή των έξω γεννητικών οργάνων προς το στόμιο της ουρήθρας. Σε αυτό διευκολύνει κατά κύριο λόγο η ανατομία των οργάνων στην γυναίκα:

• ο κόλπος, το ορθό και η ουρήθρα γειτονεύουν επικίνδυνα στην γυναίκα. Ένα μικρόβιο εύκολα μεταναστεύει από την μία περιοχή στην άλλη.
• η γυναικεία ουρήθρα έχει μήκος μόλις 4 εκατοστά. Αυτό επιτρέπει σε ένα μικρόβιο να την διασχίζει σχετικά πιο εύκολα από την ουρήθρα των ανδρών, προκαλώντας πιο συχνά κυστίτιδες, ουρηθρίτιδες ή και ουρολοιμώξεις.

Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και η καθημερινότητα μίας γυναίκας που της απαγορεύει να εμπιστευθεί οποιαδήποτε τουαλέτα με αποτέλεσμα τελικά, η υπερβολική προφύλαξη να οδηγεί στο αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που θέλουμε. Τι εννοούμε; οι περισσότερες γυναίκες αποφεύγουν την τουαλέτα του χώρου εργασίας με αποτέλεσμα να "κρατιούνται" για πολλές ώρες. Αυτό δυστυχώς είναι λάθος επιλογή. Πέρα από τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει στον σφιγκτήρα της ουρήθρας (υπεύθυνο για την συγκράτηση των ούρων) και στην σωστή λειτουργία του (χαλάρωση ή έντονη σύσπαση με αποτέλεσμα αδυναμία ούρησης και οξύ πόνο) δημιουργεί προβλήματα και στην ουροδόχο κύστη (διάταση, ατονία) με αποτέλεσμα:

• και να καταργείται το αντανακλαστικό της ούρησης (το αίσθημα ότι πρέπει να πάει ο άνθρωπος στην τουαλέτα)
• και να παραμένει μεγάλο υπόλειμμα ούρων στην κύστη ενώ κανονικά πρέπει μετά την ούρηση η κύστη να είναι άδεια ή να έχει μόνο ένα μικρό υπόλειμμα ούρων

Όλα τα παραπάνω οδηγούν σε προβλήματα, αρχικά ουρηθρίτιδας κατόπιν κυστίτιδας και ουρολοίμωξης. Αλλά και η ίδια η αποφυγή ούρησης για ώρες, διευκολύνει τα μικρόβια που θέλουν να προχωρήσουν προς την ουροδόχο κύστη μέσα από την μόλις 4 εκατοστών γυναικεία ουρήθρα, αφού η φυσιολογική καθαριότητα που προκαλούν τα ούρα στο ουροποιητικό σύστημα (συγκεκριμένα στην ουρήθρα) καθυστερεί για ώρες από το προβλεπόμενο. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι τελικά μία γυναίκα να υφίσταται αυτό που προσπαθεί να αποφύγει. Ένα μικρόβιο στα ούρα.

Υπάρχει ένας μύθος γύρω από την μετάδοση των μικροβίων σε κοινόχρηστες τουαλέτες. Τα μικρόβια δεν μπορούν να μεταδοθούν με τον αέρα, όπως συμβαίνει με τους ιούς. Μεταδίδονται μόνο με άμεση επαφή. Που σημαίνει ότι αν δεν έρθει σε επαφή μέρος του σώματος με κάποιο αντικείμενο τότε, όπως δεν λερώνεται από το αντικείμενο αυτό έτσι και δεν υπάρχει μεταξύ τους μεταφορά μικροβίων.

Τι πρέπει να κάνετε για να αποφύγετε την εμφάνιση μικροβίων στα ούρα

• πίνετε την κανονική ποσότητα νερού που πρέπει κατά την διάρκεια της ημέρας (1,5 λίτρα). Το καλοκαίρι βέβαια δεν το συζητάμε ότι χρειάζεστε παραπάνω, το γνωρίζετε. Εάν δεν σας αρέσει το νερό αντικαταστείστε το με άλλα ροφήματα, χυμούς κάτι που να σας ικανοποιεί και γευστικά.
• πηγαίνετε στην τουαλέτα με το πρώτο αίσθημα ούρησης που έχετε ή τέλος πάντων μην το αφήσετε να γίνει έντονο και μην το καταστείλετε. Κάθε 2 με 3 ώρες πρέπει να πηγαίνετε στην τουαλέτα.
• Εκπαιδεύστε την κύστη σας ώστε να αποκτήσει ξανά την ικανότητα να αδειάζει τελείως εάν ο γιατρός σας σας προειδοποιήσει ότι παραμένει υπόλειμμα ούρων μετά από κανονική προσπάθεια ούρησης

Πίνοντας την ποσότητα νερού που χρειάζεστε καθημερινά:

• διατηρείτε σταθερό το pH των ούρων το οποίο πρέπει να είναι όξινο, όπως και του κόλπου. Έτσι προστατεύεστε από μία πιθανή λοίμωξη.
• διατηρείτε υγιή την φυσιολογική άμυνα της ουροδόχου κύστης
• δεν παθαίνετε ποτέ μικροβιουρία

Τα ούρα είναι στείρα. Αυτό σημαίνει ότι προέρχονται από ένα διαμέρισμα του οργανισμού που δεν έχει φυσιολογική χλωρίδα. Φυσιολογική χλωρίδα έχουν μόνο το δέρμα, η στοματική κοιλότητα (έως τον φάρυγγα), ο κόλπος (έως τον τράχηλο) και το παχύ έντερο. Οποιοδήποτε άλλο διαμέρισμα του οργανισμού είναι στείρο από μικρόβια.

Το πλέον συχνό αίτιο μικροβιουρίας στις γυναίκες είναι το μικρόβιο E. Coli (ή απλά ονομαζόμενο κολοβακτηρίδιο). Ονομάζεται έτσι γιατί ζει, και αναπτύσσεται στο κόλον (παχύ έντερο). Εκεί, στο παχύ έντερο δηλαδή, ανήκει στην φυσιολογική χλωρίδα οπότε δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα. Είναι στο χέρι σας να μην του προσφέρετε τις ιδανικές συνθήκες που χρειάζεται για να μεταναστεύσει προς τον κόλπο και μοιραία προς την είσοδο της ουρήθρας η οποία βρίσκεται πάνω από την είσοδο του κόλπου. Η υπερβολική προφύλαξη και η χρήση αντισηπτικών στην περιοχή μόνο ζημιά θα μπορούσε να προκαλέσει.

Τα επεισόδια ουρηθρίτιδας και κυστίτιδας αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με ήπια χρήση αντιβιοτικών και μάλιστα προτιμάμε τα πιο "αθώα" όσον αφορά την δράση τους. Στόχος μας είναι η αποτελεσματική εξόντωση του μικροβίου χωρίς να δημιουργηθούν ανθεκτικά στελέχη του που δεν θα τα πιάνει κανένα αντιβιοτικό.

Επειδή συχνά ακούτε για ανθεκτικά στελέχη θα ήταν καλό να εξηγήσουμε τι σημαίνει αυτό. Τα μικρόβια, σε αντίθεση με τους μύκητες, έχουν την ικανότητα να αμύνονται με διάφορους μηχανισμούς. Σκοπός της άμυνας που εκδηλώνουν είναι το ένστικτο για επιβίωση. Ένα μικρόβιο λέμε ότι είναι ανθεκτικό σε ένα αντιβιοτικό όταν δεν το εξοντώνει πια η μέγιστη μη τοξική δόση για τον άνθρωπο. Δηλαδή δεν μπορούμε στην προσπάθεια να εξοντώσουμε ένα μικρόβιο να δώσουμε υπερβολικά μεγάλη δόση αντιβιοτικού η οποία στο τέλος θα γίνει τοξική για τον άνθρωπο. Πιο απλά, εάν για να εξοντωθεί ένα μικρόβιο απαιτείται δόση π.χ. 3 γραμμαρίων αντιβιοτικού την ημέρα και ξέρουμε ότι από τα 2 γραμμάρια και πάνω το αντιβιοτικό αυτό γίνεται επικίνδυνο για τον άνθρωπο τότε λέμε ότι το μικρόβιο ανέπτυξε αντοχή στο συγκεκριμένο αντιβιοτικό. Τα τελευταία χρόνια, που επιχειρήθηκε μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση στο πώς θα καταπολεμήσουμε τα μικρόβια, παρατηρήσαμε ότι αν δεν χρησιμοποιήσουμε ένα αντιβιοτικό για π.χ. 1 χρόνο τότε τα μικρόβια το "ξεχνούν" και εξοντώνονται από αυτό. Η πολυχρησία αντιβιοτικών οδήγησε σε εξάντληση των όπλων που διαθέτουμε εναντίον τους και ψάχνουμε μεθόδους να ενισχύσουμε ή να τροποποιήσουμε την δράση τους με άλλα μέσα (π.χ. χρήση ανοσοτροποποιητικών ουσιών).

Ένα επεισόδιο ουρολοίμωξης αντιμετωπίζεται πιο επιθετικά, με συνδυασμό αντιβιοτικών ή με ένα μόνο αντιβιοτικό με σκοπό να προφυλάξουμε τους νεφρούς αφού αυτοί είναι ο τελικός στόχος των μικροβίων και ουσιαστικά μόνο αυτούς μπορούν να βλάψουν ανεπανόρθωτα. Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούμε ήπιες θεραπείες σε απλά επεισόδια μικροβιουρίας και κρατάμε τα "ισχυρά όπλα' σε εφεδρεία. Μοιάζει λίγο με περιγραφή πολεμικής σκηνής και έτσι είναι. Σε καμμία περίπτωση δεν θέλουμε να υπερισχύσει ένα μικρόβιο εις βάρος του ανθρώπου.

Στην περίπτωση που αντιμετωπίσατε πάνω από 2 πραγματικά επεισόδια ουρολοίμωξης (με πυρετό, ρίγος, πόνο) τότε μετά την θεραπεία θα πρέπει να υποβληθείτε σε λεπτομερή απεικονιστικό και εργαστηριακό έλεγχο του ουροποιητικού ώστε να εντοπιστεί ο λόγος που συμβαίνει αυτό. Η ουρολοίμωξη είναι μία κατάσταση που μπορεί να απαιτήσει νοσηλεία για να αντιμετωπιστεί ώστε να μην προκαλέσει επιπλοκές από τους νεφρούς (πυελονεφρίτιδα) οι οποίες μπορούν να αποβούν επικίνδυνες.

Σε περίπτωση που μία έγκυος εμφανίσει συμπτώματα ουρολοίμωξης η εισαγωγή στο Νοσοκομείο είναι επιβεβλημένη. Οι συνθήκες ώστε να προκληθεί ένα επεισόδιο ουρολοίμωξης στην διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πιο "ιδανικές" για τα μικρόβια. Ο λόγος είναι ότι η αύξηση των διαστάσεων της μήτρας έχει σαν αποτέλεσμα να ασκείται πίεση στους ουρητήρες οι οποίοι βρίσκονται δεξιά και αριστερά από την μήτρα. Η πίεση αυτή τους "στραγγαλίζει" κατά κάποιον τρόπο και δεν αφήνει τα ούρα να περνούν με άνεση από τους νεφρούς προς την ουροδόχο κύστη. Αυτή την φυσιολογική πίεση την καταπολεμάμε συστήνοντας στην έγκυο να πίνει πολλά νερά ώστε να υπάρχει συνεχή ροή ούρων και να μην βρίσκουν εύκαιρο έδαφος τα μικρόβια να προχωρήσουν προς τους νεφρούς. Εύκολα γίνεται κατανοητό ότι όσο περνούν οι εβδομάδες εγκυμοσύνης και μεγαλώνει το παιδί τόσο αυξάνει και ο κίνδυνος ουρολοίμωξης. Η αντιμετώπιση στο Νοσοκομείο είναι πιο ασφαλής και ελεγχόμενη και μας επιτρέπει να παρακολουθούμε και την ανάπτυξη του εμβρύου ταυτόχρονα. Μπορεί να αποτελεί ταλαιπωρία για την έγκυο να νοσηλευτεί αλλά η αντιμετώπιση είναι καλύτερη και αποτελεσματικότερη εάν η έγκυος βρίσκεται στο ελεγχόμενο περιβάλλον του Νοσοκομείου.